Beeld en Poëzie bij 20 jaar Poëziecentrum Nederland

is een samenwerkingsproject

 van galerie de Natris in Nijmegen en Liesbeth Ulijn, vrijwilliger bij het PcN. Aan vooral jonge dichters is gevraagd een gedicht te schrijven op een kunstwerk uit de privécollectie van de Natris. Die zijn gebundeld in ‘Of ik de eenhoorn even wilde dekken’. De poëzie is verrassend gevarieerd. Enkele dichters hebben zich door hetzelfde kunstwerk laten inspireren, interessant om naast elkaar te zien. De gedichten tonen dat beeldende kunst verrijkend kan werken op poëzie.

Bij het beeld 'De dove koning' (1995) van Nadja de Natris: 

Topic: help, mijn vader heeft een ander! (gelezen; 2264 keer)

bellydancer__16 zegt:

iedereen wist het al:

de huidige royalty-watcher zei dat iedereen de gelijkenissen 

tussen hem en mij kon zien en dat het een kwestie van tijd was

ik ben erkend: 

ik draag een T-shirt waarop love child staat gedrukt

mijn moeder heeft recht op zijn pensioen 

maar hij heeft geen geld zegt-ie 

terwijl zijn vriendin in gucci en uggs rondloopt

ik heb weleens gelezen dat jongens heel erg een voorbeeld-

figuur nodig hebben, meer dan meisjes, meer dan ik

mijn stiefmoeder is op zich wel aardig maar 

ze kan het niet laten om te zeggen: 

‘je kont is niets vergeleken bij die benen van je’

ik heb hem vorig jaar op zijn verjaardag een brief gestuurd 

als antwoord kreeg ik terug: ‘doodzonde van die postzegel’

Roos Vlogman

Beluister hier het gedicht:

Lijnen

Wim van Til

Bij het beeld -zonder titel- (2015) van Coen Vernooij:

Lijnen

een stem, zei je, niet een foto.

er was dat geluid, die rasp in je woorden

nee, niet in je woorden, erachter. Vreemd

toch dat alles blijft bestaan zolang je

je herinneringen steeds vernieuwt. Alsof die op

brokkelen en zich als een schaduw aan de wanden hechten.

vroeger is een omgekeerde meccanodoos

waarin roestige schroeven de jaren verbinden.

dit spoor is verwarrend nu jij er niet bent, reizen

valt zwaar als de last die je draagt, zich verzet

als lijnen die je leven vervolgen evenwijdig

de verte bereiken.

ik was blij dat de muur mij keerde.

Wim van Til

Beluister hier het gedicht:

Alles in de ruimte is iets

Dennis Gaens

Bij het beeld -zonder titel- (2013) van Ad van Hoof:

Alles in de ruimte is iets

Een bankstel, drie bijzettafeltjes, een televisie, een platenspeler, een spelcomputer, 221 lp’s, zes dvd’s en drie afstandsbedieningen. Een eettafel, zes stoelen waarvan een met een brandgat. Vier vazen, waarvan twee leeg, een met bloemen en een andere vol oplaadkabels. Drie boekenkasten met in totaal 22 schappen, 32 boeken ernaast, negen op tafel in twee stapels. Acht bloempotten in verschillende maten met daarin vier planten die voornamelijk uit blad bestaan, twee die bloemen dragen, en twee cactussen. Een koelkast, een magnetron, een koffiezetapparaat, een waterkoker en een blender. Elf linnen tasjes, twee theedoeken. Zes lampen: drie aan het plafond, twee op de vloer en één op tafel. Het lampje van de afzuigkap en twaalf kandelaars. Vijf lijsten, waarvan twee met foto’s en drie met reproducties van kunstwerken. Twee deurklinken en één raam dat open kan.

Je kunt ervan zeggen: dit is er. Dit en de kans dat je je tenen stoot.

Er is een blauw dat niet bestaat van dichtbij, dat je alleen van een behoorlijke afstand kunt zien. Het is wel eens geschilderd, maar dat is niet hetzelfde.

Het kraken van de houten vloer vlak voor de televisie. Het trillen van de ramen als de bussen voorbijrijden. Het tikken van de verwarmingsbuizen als je de thermostaat omhoog hebt gedraaid. Het schuren van het zand vlak voor de ene deur, het niet helemaal sluiten van de andere. Het zoemen van de koelkast. De afzuiging. Het uitzetten en krimpen van van alles.

Je bevindt je altijd tussen twee momenten dat iets omvalt. Inrichten is ook een richten op. Als je iets ziet, is dat het. Je gebruikt het licht dat voorhanden is.

In de tussentijd trek je de kleren aan die klaarliggen, kom je opdagen waar dat verwacht wordt en doe je je voor als die persoon.

Dennis Gaens.

Beluister hier het gedicht:

Eenhoorn

Wout Waanders

Bij het beeld Eenhoorn (2016) van Henriëtta van de Westelaken:

Eenhoorn

Vanuit de keuken vroeg Rosanna

of ik de eenhoorn even wilde dekken.

Wat? vroeg ik.

Je hebt me heus wel gehoord.

Of je de eenhoorn even leeg wil maken,

Jacqueline staat zo voor de deur, en er liggen nog overal

tekenspullen van jou. Over een halfuur gaan we eten.

Ze had al een stapel borden klaargezet. Ik pakte het bestek.

Dinervorken, saladevorken, soeplepels, theelepels,

vismessen, salademessen, dessertlepels, cakevorken.

Met zorg en precisie alles zo neer leggen zoals je denkt dat het hoort.

Tijdens het eten vertelde Rosanna dat ze tijdens het hardlopen

een kleine man had gezien die zo door het gras heen rende,

dat het leek alsof hij zweefde. Soms lijkt alles zo magisch, zei ze.

De eenhoorn bewoog nauwelijks toen ik even later

de borden heel voorzichtig van de tafel haalde,

alles terug naar de keuken bracht.

Wout Waanders

Beluister hier het gedicht:

Vangnet

Rinske Kegel

Bij het beeld -zonder titel- van Ad van Hoof:

Vangnet

Het was in deze veel te grote kamer

dat we wijn dronken die niet van ons was

dat we verder gingen

omdat we het koud hadden

een hand naar de warmste plaats

alles strak gespannen op uitbarsten

de drang om ons te laten vallen

als koorddansers in het circus

toen je zei doe dit niet nu met mij

word eerst verliefd en drink dan geen wijn

zoek een kleine warme kamer

en pel zo langzaam mogelijk

het eerste vlies van je lichaam

laat je vleugels opdrogen

zie dat ze van goud zijn

laat je dan pas vallen

Rinske Kegel

Beluister hier het gedicht:

De grote roerganger in onszelf

Rinske Kegel

Bij het beeld Verankering (2005) van Jan Tregot:

De grote roerganger in onszelf

We dragen allemaal een kerk

een kruis op onze rug

we varen weg maar voelen zwaar

alsof we bijna moeten hozen

we zijn nog in de leer van zondagschool

en streven naar de hemel

als het lichaam zondig is

wat maakt ons schuldeloos of wie

wat als we niet ons lichaam zijn

maar helmstok, hout, een boom

op een stormachtige dag kijkt God je

met jouw eigen wortels aan

dat is de zevende dag

Rinske Kegel

Beluister hier het gedicht:

-zonder titel-

Jesse Laport

Bij het beeld De droom (2012) van Bob Lejeune:

bovenin

is het klein genoeg

voor één

maar groot genoeg

voor meer dan de wereld

nee

voor een oneindigheid

onuitputtelijkheid

eindeloosheid

voor de eeuwigheid

aan werelden

klein genoeg voor twintig centimeter schedel

groot genoeg voor herinneringen aan later

voor de zon om middernacht

springen van planeet

naar planeet

naar planeet

voor gesprekken met wie al jaren zijn vertrokken

het nog één keer zien van Montserrat in Catalonië

klein genoeg om als je kijkt

niets ongebruikelijks te zien

groot genoeg om als je kijkt

nooit uitgekeken kunnen zijn

Jesse Laport

Beluister hier het gedicht:

-zonder titel-

Hava Güveli

Bij het beeld Verankering (2005) van Jan Tregot:

In de verte staat een huis. Het heeft grijze gordijnen. Planten op de vensterbank. En een schoorsteen waar rook uit kringelt.

De tuin begrensd door hagen. Het huis door muren.

Mensen door onzichtbare garen.

De zon staat hoog. Als je erin kijkt zie je gouden en zwarte vlekken. Ook al kijk je er een tijdje niet meer naar, zie je die vlekken gebrand in de lucht.

Ze zijn waar jij kijkt.

Hava Güveli

Beluister hier het gedicht:

Liefde maakt blind

Melissa Ketelaar

Bij het beeld Liefje (1999) van Henriëtta van Westelaken:

Liefde maakt blind

Ik ben de godin van liefde,

alle stadsduiven zijn mijn kinderen.

Iedereen die vriendelijk tegen ze is, krijgt

mijn zegen.

Zoveel mensen vragen me om advies. Ik vertel ze mijn verhaal.

Het is niet waar dat liefde lijden is, maar wel voor mij. Een klein offer.

Een avond, op bezoek bij mijn liefste, gooide haar moeder, een feeks, mij

uit het hoge torenraam.

Doornstruiken braken mijn val.

Uit de doornen die ik uit mijn huid en ogen trok,

ontstonden de vogels. Zij zijn mijn zicht, mijn nederigheid.

Uit mijn bloed dat vloeide, ontstonden de

wegen van het hart.

Zij worden beschermd door de kraaien.

De les die elk mens moet leren is

dat er in ons allemaal een vogel leeft.

Hun vleugelslag is onze hartslag.

Misschien is dat een valk, aalscholver, papegaai, pimpelmees of kerkuil.

Allen willen vrij zijn, losbreken

Melissa P. Ketelaar

Beluister hier het gedicht:

-zonder titel-

Sander Bisselink

Bij het beeld -zonder titel- (2017) van Henriëtta van Westelaken

-zonder titel-

(mensen)

Op de bromfiets langs alle verzorgingshuizen in de regio

Of ze servetten en placemats over hebben

Deksels schaamtegevoel die nog zonder potje zijn

Donkerzeegroen

Langs poolcafés en gokhallen

Op zoek naar vergeten speelkaarten

Boeren die nog boeren zijn

Vieren, met name vieren

Nicotinevlekgeel

Langs gemeentehuizen en schutterszalen

Voor oude, kwetsbare tradities

Vrijblijvend, wankel, exclusief

Vuurwerk, rookworst, carnaval

De zwarte lijst, de rode

Diepvrieszalmrood

(dingen)

Een set stevige plastic lepels

Breinaalden en botermessen

Gaan langs begraafplaatsen en mortuaria

Op zoek naar menselijke ledematen, leedvermaak

Vervolgens tot hopen opgestapeld

Instabiel, gebroken wit

Sander Bisselink

Beluister hier het gedicht:

-zonder titel-

Hava Güveli

Bij het beeld Eenhoorn (2016) van Henriëtta van Westelaken

Je zoog uit de tepel van je moeder en je groeide.

Het eten van spruitjes maakte een peuter van je.

Van het eten van aardappelen werd je een grote jongen.

Je hoofd kwam tot onder het tafelblad.

Nu even niet meer verder groeien.

Nu stoppen.

Maar je groeide liever elke minuut iets meer.

Toen dreigde je te vallen.

Je hield je vast aan de tafelpoot alsof het je moeder was.

Hava Güveli

Beluister hier het gedicht:

Het risico van alles groter

Sander Bisselink

Bij het beeld -zonder titel- (2019) van Mariëtte Aan de Meulen

Het risico van alles Groter

A   Elke dag neemt het risico op alles toe

1   op ruzie, rampen, rode cijfers

2   op chaos, crisis, crisico's

3   als je twee gebeurtenissen nauwkeurig vergelijkt

3'  is er altijd een significant verschil

4   tussen mijn verwarring op tijdstip t en mijn verwarring op tijdstip t+1

6   tussen zin A en B

7   tussen (regel 6 en 8) en regel 9

8   en t(A,B) en t(A,B)+1

9   B+C->D=A?

A.2 Elke dag neemt het risico op onnavolgbare risicoanalyses toe

B   Past iets of iemand ergens een algoritme aan

C   Voegt nieuwe variabelen toe

5   elke keer blijkt alles complexer dan ervoor

10  neemt het risico toe dat we nog niet klaar zijn

11  worden nieuwe verbanden gelegd boven op eerdere verbanden

D   Zodat nooit alle verbanden kunnen worden gelegd

E   We rekenen en leggen niets neer

12  niet voordat we weten wat het risico doet

4'  hoeveel het is toegenomen

4'D hoeveel tijd we nog hebben om alle risico's te ontlopen

2030

2050

2070

A.3 Het risico van alles groter

14  en als we maar weten wat het risico is

27  en negeren wat het risico is

53  dat het risico maar

92  toeneemt dat we het

144 risico hebben onderschat dat

209 alles misgaat

287 als we nu

378 niet

482 op de risico’s letten

599

729

Sander Bisselink

Beluister hier het gedicht:

Huis

Elise de Waal

Bij het beeld -zonder titel- (2019) van Mariëtte Aan de Meulen

Huis

In dit huis

te klein en leeg om in te leven

was het dak boven ons hoofd

makkelijk te breken

Mensen schuifelden in verschillende richting

zonder te bewegen

In jouw huis

was ik als je kat

die zich drapeerde om de lijnen van jouw dag

De wekker werd voor me gezet

s’ avonds kwam ik binnen voor het eten

Ik liep niet

met mezelf in de pas

Ieders huis

moet sterk zijn

Met vormen en hoeken

om aan te boetseren

Op het dak een top

een beetje scheef en met een boog

Mijn weg gaat zelden recht omhoog

ik vind hem wel

Ik zoek lijnen die naar de toekomst lopen

kleur ze van wit naar zwart maar nooit meer donker

Dan zal ik dansen en rusten

in de maten van de dag

Op straat wandelde ik maar door

kon er niet slapen

door toeristen, hun drank, drugs, schreeuwende woorden

en de politie die mij sommeerde

niet langer de orde te verstoren

In mijn huis

mag je alleen inbreken

als je mijn verhaal wil horen

Elise de Waal

Beluister hier het gedicht:

Consumed

Willemijn Kranendonk

Bij het beeld -zonder titel- (2017) van Henriëtta van de Westelaken

Consumed

We zien een huis vol zakken vuilnis stoelen bergen speelgoed

bewoners bewegen door het huis alsof ze op de maan lopen

presentatrice Jill Pollock komt – alle overbodige spullen verdwijnen

in donkergroene bakken drie weken lang enkel een tafel een bed

de obsessieve verzamelaars leren niet veel nodig te hebben

Een hal zo groot als de aula van je middelbare school

honderden groene dozen vol troep er is een wit vierkant

waar wat bewaard moet blijven in wordt gezet

                                                                                       Keuzes maken

                                                                                      leeg durven zijn

Een vrouw verplaatst huilend honderden

doorschijnende plastic bakjes de presentatrice vraagt

Waar doet Tupperware je aan denken?

De vrouw, mollig, met donker haar zegt:

Ik zit bij mijn ouders in de auto. Ik zit achterin en krijg een Tupperware beker aangereikt

met limonade. Het leven is overzichtelijk, veilig, ik ben een kind achter in de auto

van mijn ouders

De vrouw kan geen afstand doen van de spullen zien we in de terugblik

honderden plastic bakjes liggen nu opgeslagen

in de garage van haar schoonouders

Willemijn Kranendonk

Hypnos

Eva Schuit

Bij het beeld -zonder titel- (2012) van Bob Lejeune:

Hypnos

iemand had zich achter

gelaten in het afwachtend straks

sluimerig versleep je uit me

'k had je nog

gezien heel even, gisteren of

jaren geleden

hij is duister maar hij ruikt zo

lekker, sterker nog

vervlochtend vlug

weeïg, mislukkig

heb ik me vergist

in gezichten ik zocht

ogen zag slechts

dromen rode randen

aan verbanden tussen

rusten en mezelf vermissen

is het al morgen, moet

ik zorgen voor kabaal

het paradijs vol onverhalen,

vogels ongevlogen en

verdwalend onder parels

je legt je handen op mijn slapen

samen schrapen we de nacht weer

uit, ontluik de lichten dicht het

sluiten, laat me ontwaken waar ik vaker

was voor ik verloren raakte

en stoor me niet maar

maak me bewust van de rust bekoord

doordat je me kust en ik hier weer hoor

Eva Schuit

Toren van Babel

Wim de Natris

Bij het beeld Toren van Babel (1997) van Wim de Natris:

Toren van Babel

Er liggen vrouwen te drogen

in de namiddagzon boven de wolken

verderop tekenen ze figuren

op elkaars rug

De lichamen worden warm

krijgen de kleur van radijzen

Wat ze niet kennen –

McDonald’s vliegreizen naar Bali plastic Boeddhabeelden –

glipt door een kier in de tijd

Onder het bouwwerk

ligt een ontbonden walvis vol visnetten

Aan de andere zijde

rij ik in een rode Renault Twingo

uit 2001 zie afgekloven kippenbotjes

een gescheurd canvasdoek

met een onleesbare reclame

Willemijn Kranendonk